Onderwijskundige principes zijn veelal gestoeld op empirisch wetenschappelijk onderzoek waarbij proefpersonen leerstof via verschillende werkvormen tot zich nemen. Daarbij is het rendement bij de verschillende werkvormen afhankelijk van het individu (denk aan verschillende leerstijlen) en het type werkvorm.
Bij breinleren gaan we uit van de wetenschap over de fysiologische processen in ons brein en hieruit destilleren we principes die leermotivatie en leerrendement verhogen.
Neurocognitieve wetenschap
De basis van breinleren ligt bij de neurocognitieve wetenschap. Deze wetenschap bestudeert het menselijk brein tijdens en na het uitvoeren van specifieke taken en handelingen. Ik zal niet te diep in de fysiologie van dendrieten, axonen en synapsen duiken, maar globaal komt het op het volgende neer:
De hersenen bestaan uit grijze massa en witte massa, de grijze massa zijn hoofdzakelijk zenuwcellen met korte uitlopers en lange uitlopers. De witte massa bestaat uit uitsluitend lange uitlopers die impulsen doorgeven naar andere zenuwcellen via een synaps (verbinding tussen zenuwcellen). Synapsen geven impulsen door van de ene zenuwcel naar de andere via neurotransmitters.
Neurotransmitters zijn chemische stoffen (o.a. serotonine, nor-adrenaline en dopamine) die door de ene uitloper worden afgegeven en door de uitloper van de andere zenuwcel worden opgevangen. Zintuigen, herinneringen, beelden en gedachten creëren impulsen welke via de uitlopers in het zenuwstelsel hun weg vinden. Tijdens het leren vinden bovenstaande processen ook plaats. Het brein is plastisch wat betekent dat het zich vormt naar belasting. Stel bepaalde uitlopers en synapsen worden veel gebruikt, dan zal het brein naar verloop van tijd meer uitlopers en synapsen tussen die zenuwcellen laten ontstaan. Breinleren is gebaseerd op een aantal principes, die ervoor zorgen dat synapsen optimaal worden gestimuleerd en dus in aantallen toenemen. Synapsen spelen een rol bij herinneren, repeteren en vastleggen van kennis.
De zes principes van breinleren
Breinleren kenmerkt zich door zes principes die leiden tot stimulatie van synapsen:
- Juiste innerlijke toestand
- Herhaling
- Creatie in plaats van consumptie
- Uitkomst- en context gerichtheid
- Zintuigelijk rijk
- Bouwt voort op het bestaande
Breinleren en e-learning
Projecteren we de zes principes van breinleren nu op e-learning dan ontstaat onderstaand beeld:
Juiste innerlijke toestand
E-Learning kun je doen wanneer en waar het je als lerende uitkomt. Wanneer je je goed voelt, nieuwsgierig bent geworden door de uitnodiging of wanneer je eraan toe bent. Op dinsdagmiddag om 13:00 leren omdat de les dan gepland is, is niet voor iedereen het beste tijdstip om te leren. De hoeveelheid neurotransmitters in de hersenen bepalen voor een groot deel de gemoedstoestand (emoties). Het opwekken van emoties kan ervoor zorgen dat de lerende details beter onthoudt. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat de meeste mensen nog weten waar ze waren en wat ze deden toen ze het nieuws hoorden van de Twin Towers. Een juiste concentratie leidt tot optimaal leerrendement.
Herhaling
Memotraining™ is een digitale werkvorm waarbij retentie van het eerder geleerde of nieuwe onderwerpen wordt gestimuleerd. De lerende kan bepalen met welke frequentie en welke aantallen vragen hij krijgt over de leerstof die hij op moment x moet beheersen of die hij een tijdje eerder in een cursus heeft doorgenomen. De lerende kan de vragen beantwoorden via een e-mail applicatie of via een mobile app, wanneer het hem/haar uitkomt.
Creatie in plaats van consumptie
Door middel van interactieve oefeningen werken lerenden bijvoorbeeld aan een casus, probleemstelling of metafoor. E-Learning kenmerkt zich door interactiviteit en oefeningen waarmee lerenden zelf kennis toepassen. Ook het gebruik van ontdekkend leren stimuleert dit breinleer- principe. Toepassen van kennis leidt tot activatie van het brein (synapsen) en borgt kennis beter dan alleen kijken of luisteren.
Uitkomst- en context gerichtheid
Koppel e-learning aan specifieke bedrijfsdoelen zodat het voor de lerende inzichtelijk is waarom hij leert wat hij leert. Een techniek om dit te realiseren die we bij e-learning toepassen is actionmapping. Actionmapping stelt het bedrijfsdoel centraal en de complete e-learningmodule is dan ook gericht op dat specifieke bedrijfsdoel. Deze methodiek voorkomt ‘informatiedump’ en zorgt voor doelgerichte, specifieke e-learning modules.
Zintuigelijk rijk
Het gebruik van verschillende (multimediale) werkvormen leidt volgens de principes van breinleren tot een hoger leerrendement. Goede e-learning maakt veelal gebruik van metaforen, sterke visualisaties of video materiaal om de lerende te prikkelen. Beelden beklijven vele malen beter dan woorden. Sterk visuele e-learning zorgt dus voor hogere stimulatie van het brein.
Bouwt voort op het bestaande
Betrek voorkennis in de opleiding om de lerende extra te prikkelen. Ook het gebruik van metaforen stimuleert dit principe. Sluit aan bij hetgeen de lerende al weet en til dit tot een hoger abstractieniveau. Bij het samenstellen van een compleet (meerjarig) opleidingsprogramma is het belangrijk om rekening te houden met dit principe. Concentrische opleidingen activeren voorkennis en verhogen het leerrendement. Maak gebruik van een intake om voorkennis te activeren en tegelijk te meten.
e-Learning en een hoger leerrendement
Rekening houdend met de principes van breinleren is het goed mogelijk een hoger leerrendement te creëren door middel van e-learning. Zorg ervoor dat het didactische concept van uw e-learning alle zes de principes van breinleren bevat en u bent in ieder geval gegarandeerd van optimale stimulatie van de synapsen in het brein.
